Kruszyn należał niegdyś do kapituły kruszwickiej, ale wkrótce po 1252 r. przeszedł w ręce prywatne, a od 1314 r. znalazł się wśród dóbr biskupów kujawskich. Wtedy znajdował się tu kościół, którego fundatorami byli prawdopodobnie poprzedni właściciele Kruszyna. W okresie późniejszym wieś ta stała się własnością królewską. Parafia zaś kruszyńska, jedna z lepiej uposażonych w tej części Kujaw, powierzana była najczęściej członkom kapituły, a nawet sufraganom włocławskim.

Pierwszy kościół był przypuszczalnie drewniany, pod wezwaniem Świętego Krzyża. Czy ta świątynia, o której posiadamy bardziej szczegółowe wiadomości, począwszy od drugiej połowy XVI w., była pierwszą, powiedzieć trudno. Przetrwała ona do połowy XVII w. i około 1654 r. staraniem kanonika krakowskiego Łukasza Dąmbskiego wybudowano nowy, murowany kościół pod dawnym wezwaniem. Konsekracja kościoła odbyła się 14 IX 1917 r.; dokonał jej bp Stanisław Zdzitowiecki. Przetrwał on do 1941 r., kiedy to został zburzony przez Niemców. Wystawiona w 1945 r. tymczasowa drewniana kaplica spłonęła w 1954 r.

Pomimo niesprzyjających czasów, w latach 1955–1957 zbudowano nowy kościół murowany, kryty blachą, konsekrowany w 1965 r. Wewnątrz przyozdobiony polichromią wykonaną metodą al fresco i sgraffito przez artystów J. i Ł. Oźminów. Ołtarz granitowy, prezbiterium wyłożone granitem. Posadzka w świątyni z terakoty. Na oknach kraty kute ręcznie. Ogrzewanie olejowe. Kaplica przedpogrzebowa z chłodnią. Kościół na zewnątrz oświetlony. Napęd dzwonów elektryczny.

Kościół filialny w Nakonowie pw. św. Marka. Początkami swymi sięga lat 1578–1584, wybudowany przez miejscowego młynarza w następstwie pewnych nadzwyczajnych wydarzeń, o których władza kościelna nigdy się nie wypowiedziała. Od początku jego istnienia, w dzień św. Marka, zbierają się w nim liczni wierni z okolicznych parafii. Kiedy ten pierwszy kościół chylił się ku upadkowi, w 1765 r. wystawiono nową świątynię, która szczęśliwie dotrwała do naszych czasów. Jest to świątynia drewniana, niewielka, gruntownie odnowiona w 1958 r.

W każdej wiosce jest krzyż przydrożny lub figura. Przy lotnisku w Kruszynie kapliczka Serca Jezusowego ufundowana dla upamiętnienia mszy papieskiej sprawowanej tam 7 VI 1991 r.